TIP VE TARİH ÜZERİNE 88 KİTAP YAZMIŞ OLAN
SMYRNALI HEKİM HERMOGENES’İN MEZAR TAŞI
 
18. yüzyıl başlarında İzmir’in Halkapınar yöresinde bulunan ve sonra British Museum’a götürülen Grekçe bir mezar yazıtı, İ.S. 1. ya da 2. yüzyılda Smyrna’da yaşamış olan Hermogenes adındaki önemli bir hekim hakkında bilgiler vermektedir. Hermogenes için yapılmış olan mezar binasına monte edilmiş olması olası olan mermer bir plak üzerindeki Grekçe yazıtın başında iki dizelik bir şiir yer almaktadır. Ancak şiirin üçüncü dizesi bilmediğimiz bir nedenle silinmiştir. Şiirin altında, Hermogenes’in yazdığı eserlerin bir listesi yer almaktadır. Yazıtın çevirisi şöyledir:
«Kharidemos oğlu Hermogenes 77 yıl boyunca tıp üzerine yazdı
Öyle ki, yaşı, yazdığı kitapların sayısından daha azdı
[.  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .].
Eserleri:
Hekimlikle ilgili 72 kitap.
Smyrna Tarihi hakkında 2 kitap,
Homeros’un Bilgeliği hakkında 1 kitap,
Homeros’un Vatanı hakkında 1 kitap,
Asya’daki Yerleşimler hakkında 2 kitap,
Avrupa’daki Yerleşimler hakkında 4 kitap,
Adalardaki Yerleşimler hakkında 1 (?) kitap,
Asya Kentleri Arasındaki Mesafeler hakkında 1 kitap,
Avrupa Kentleri Arasındaki Mesafeler hakkında 1 kitap,
Savaş Taktikleri hakkında 2 kitap,
Romalı ve Smyrnalıların Kronolojik Listesi».
Bu mezar yazıtı bulununcaya kadar elimizde Smyrnalı Hermogenes ve onun eserleri hakkında hiçbir bilgimiz yoktu. Bu yazıtın ortaya çıkması ile, büyük hekim Pergamonlu Galenus’un Basit İlaçların İçerikleri ve Özellikleri (De simplicium medicamentorum temperamentis ac facultatibus, I.29adlı eserinde sözünü ettiği Hermogenes adındaki  hekimin büyük bir olasılıkla Smyrnalı Hermogenes ile özdeş olduğu anlaşılmıştır. Yine bu yazıtın bulunuşundan sonra, Roma imparatoru Nero dönemine (İ.S. 54-68) tarihlenen bir Smyrna sikkesi üzerinde kent yöneticisi olarak adı geçen Hermogenes adındaki kişinin de hekim Hermogenes ile özdeş olma olasılığı güçlenmiştir.
Smyrnalı Hermogenes’in yazdığı tıp (iatrika) ya da tarih (historika) içerikli kitaplardan ne yazık ki hiçbiri günümüze ulaşamamışsa da, yukarıda çevirisini verdiğimiz Smyrna kökenli mezar yazıtı onun bilim tarihinde hak ettiği yeri almasını sağlamıştır.
 
KISA KAYNAKÇA:
B.V. Head, Catalogue of the Greek Coins of Ionia (BMC Ionia), 1964, s. 271, no. 289.
G. Petzl, Die Inschriften von Smyrna I, 1982, no. 536.
R. Merkelbach und J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten, 1 (1998), s. 516, no.    05/01/26.
É. Samama, Les médecins dans le monde grec: Sources épigraphiques sur la naissance d'un corps médical, 2003, s. 318, no. 194.
C. Nissen, Prosopographie des médecins en Asie Mineure pendant l'Antiquité classique, 2006, s. 261, no. 159.